Ailevi Akdeniz Atesi Hastaligi

Ailevi Akdeniz Ateşi Hastalığı

AAA, MEFV geninde mutasyonlar sonucu oluşan ve 12-72 saat içerisinde kendiliğinden sonlanan yüksek ateş, peritonit, plörit, artrit ve/veya erizipel benzeri döküntü atakları ile karakterize olan bir otoinflamatuar hastalıktır. Herediter periyodik ateş sendromlarının en sık görülenidir. Otozomal resesif geçiş gösterir. Nadiren otozomal dominant kalıtımı düşündüren vakalar da bildirilmiştir.

Literatürde ilk kez 1806 yılında Heberden tarafından periyodik ağrıdan bahsedilmiştir (27). AAA kliniği ile uyumlu ilk tablo Janeway ve Mosenthal tarafından 1908 yılında “An unusual paroxysmal syndrome….” başlıklı makalede yayımlanmıştır (28). Klinik antite olarak ilk kez 1945 yılında Shepard Siegal tarafından “selim paroksismal peritonit” adıyla tanımlanmıştır (30). Prof. Heller ve arkadaşları 1958 yılında klinik özelliklerini, etnik dağılımını ve geçiş özelliklerini bildirdikleri hastalığa “Familial Mediterranean Fever” (FMF) ismini vermişler .

Epidemiyoloji

Hastalık belli etnik gruplarda sıktır ve daha çok doğu Akdeniz bölgesinde yaşayan Yahudi, Arap, Türk ve Ermenilerde görülmektedir (1,2,4). Hastalık prevalansı Yahudilerde 1/250-1/500 (6), Türk popülasyonunda 1/1,073 tür (5). Dünyadaki AAA hastalarının geniş bir bölümü Türkiyede yaşar (2). Sağlıklı Türk popülasyonunda taşıyıcılık oranı % 9-20 dir (2,3). Bu oran Yahudi ve Ermenilerde 1/3-1/7 olarak bildirilmiştir.

Ailevi Akdeniz Ateşi kadın ve erkeklerde benzer oranda görülmektedir. Bazı çalışmalarda erkeklerde sıklığı biraz daha yüksek olarak bildirilmiştir

Etyoloji ve Patogenez

MEFV geni 16. kromozomun kısa kolu üzerinde bulunmaktadır. AAA hastalığına neden olan geni arama çalışmaları Amerika Birleşik Devletleri National Institutes of Health (NIH) kurumunda oluşturulan bir grup ile Fransa’da oluşturulan bir konsorsiyum tarafından, iki farklı grup halinde eş zamanlı olarak yürütülmüştür. AAA’dan sorumlu MEFV geninin ürününe Amerika grubu pirin (Yunanca pyros: ateş), Fransız konsorsiyumu ise marenostrin (Akdenizin eski latince adı mare nostrum) proteini ismini vermişlerdir

MEFV geni 781 aminoasitlik bir proteini kodlar, daha çok myeloid/monositik hücrelerde ifade edilir

MEFV geninde AAA ile ilişkili 70’in üzerinde mutasyon tanımlanmıştır (Tablo 1). En sık saptanan 5 mutasyon M694V, M680I, M694I, E148Q ve V726A’dır. M694V Sefardik Yahudilerde ve Türklerde en sık bildirilen mutasyondur (3,12). Çalışılan toplam hasta popülasyonunda bu mutasyonların sıklığı M694V için %42, V726A için %9, M680I için %8, M694I için %5 ve E148Q için %5 olarak bildirilmiştir

M694V, M680I, V726A ve M694I gibi sık görülen dahil olmak üzere mutasyonların büyük çoğunluğu MEFV geninin 10. eksonunda yer almaktadır ve bu ekson pirin proteininin karboksi ucunda yer alan B30.2 bölümünü (domain) kodlamaktadır.

Pirin, 781 aminoasitten oluşan, 86 kDa’luk arginin ve lizin aminoasitlerince zengin, pozitif yüklü bir proteindir. Pirin proteini, dört fonksiyonel domain (bölge) içermektedir